De Hendrik Frederik was een groot schip uit Amsterdam. Oorspronkelijk heette het schip misschien Hollandse Leeuw; op de spiegel was een vergulde Leeuw geschilderd.

Op 13 september 1598 vertrok een vloot onder leiding van generaal Olivier van Noort uit Zeeland om via Zuid Amerika (Straat Magelhaen) de route naar Azië te nemen. De vloot bestond uit vier schepen uit Amsterdam en Rotterdam. Twee schepen van 150 last: de Mauritius (admiraalsschip) en de Hendrik Frederik (vice-admiraal) en twee jachten van elk 50 last: de Eendracht en de Hoop. (Ijzerman 80)

Rijksmuseum RP-P-OB-80.289

De vloot bij Santa Clara waar de Eendracht werd verbrand

Hendrik Frederik was het schip van vice-admiraal Jacob Claesz van Ilpendam met als tweede man schipper Arend Klaasz Kalkbuys.

In juni 1599 moest de Eendracht (1) worden achtergelaten voor de kust van Brazilië omdat het niet zeewaardig meer was.

Hoop wordt Eendracht (2)
Op 19 september kwam de vloot aan bij Puerto Deseado in Patagonië. Op 5 oktober stierf kapitein Huydenkoper van de Hoop hier aan scheurbuik. Zijn opvolger werd Pieter Esaias de Lint, kapitein van de voormalige Eendracht. Naar aanleiding hiervan werd De Hoop herdoopt in Eendracht (2).

Via Straat Magellaan naar de Stille Oceaan
Op 4 november 1599 kwamen de drie overgebleven schepen bij de ingang van straat Magellaan aan. Tegenwinden en slecht weer zorgden voor veel oponthoud. Op 24 januari 1600 werd in een scheepsraad viceadmiraal Van Ilpendam veroordeeld voor insubordinatie. Wat precies de aanklacht was, is niet helder. Hij werd als een rebel aan land gezet met proviand, een geweer en munitie. Van hem werd nooit meer iets vernomen.

Pieter Esaiasz de Lint promoveerde tot vice-admiraal en verhuisde voor de tweede maal van schip. Na veel ontberingen lukte het de Mauritius en de Eendracht om de Stille Oceaan te bereiken (eind februari 1600). De Hendrik Frederik waren ze kwijtgeraakt. Men wachtte tot 12 maart tevergeefs op het schip. Deze zou later op eigen kracht bij de Molukken aankomen.

Gestrand
De verloren gewaande Hendrik Frederik kwam alsnog in 1601 op de rede van Ternate. Daar is het schip gestrand of moedwillig op het strand gezet omdat het schip in slechte staat was. De opvarenden die de lange tocht overleefd hadden (schattingen lopen uiteen van 35 tot 60 man) gingen aan land. Het geschut en alles wat verder bruikbaar was, werd uit het wrak gehaald. Dat werd tegen kruidnagel geruild met de sultan van Ternate. Het geschut leverde heel wat meer op dan het casco van het schip.(Ijzerman 133)

NA 1.04.01 136, scan 104.

Kaart van Ternate met het wrak van de Hendrik Frederik in het rode vierkant

NL-HaNA_1.04.01_136_0104

Detail van de kaart met bij O het wrak.. Het wrak is getekend bij de uitloop van het “verse” rivierken bij het dorp Telligama.

• DAS 0025.1.
• Ijzerman, J.W. (1926).
  De reis om de wereld door Olivier Noort.
  Van Linschoten-Vereeniging.