De VOC admiraal François Wittert was met het schip Amsterdam, twee jachten, Arend, Pauw en de sloep van het schip Delft op 22 september 1609 naar de Filipijnen vertrokken. Doel was om scheepsverkeer van en naar Manila af te knijpen en de bevoorrading naar de Spaanse bezittingen in de Molukken te frustreren. Later had zich ook nog het Zeeuwse jacht De Valk bij het eskader aangesloten. Het eskader van 5 schepen kwam 25 oktober in Filipijnse wateren aan.

Blokkade baai van Manila
In eerste instantie werd het minuscule eilandje El Fraile (Fort Drum) in de ingang van de baai van Manila gebruikt als basis. In korte tijd had Wittert 23 jonken veroverd en miljoenen aan buit verzameld.

Uiteindelijk trok Wittert zich terug uit de baai om op het eiland Hermana Mayor, (verwarrend ook Les Frailes geheten) zo'n 20 mijl t.n.v. de baai een versterking bouwden Nassau geheten. Dit punt lag gunstig op de route van China naar Manila, maar niet gunstig om de haven van Manila geblokkeerd te houden.* (Sloos, 24)

Rijksmuseum, RP-P-OB-80.313

De baai van Manila met linksboven Hermana Mayor dat later Wittert eiland werd genoemd in de Hollandse bronnen.

Spaans antwoord
Ondertussen zat de gouverneur van Manila Juan Da Silva niet stil. Hij stelde een vloot samen liet kerkklokken omsmelten tot kanonnen. Na maanden voorbereiding kon hij een sterk eskader (2 galjoenen, 2 galeien en 4 kleinere schepen) onder bevel van zijn neef Fernando de Silva inzetten. De Spanjaarden konden op 21 april 1610 uitvaren omdat Wittert zijn basis inmiddels had verplaatst.

Gevecht
In de ochtend van 25 april 1610 kwam de Spaanse vloot aan bij Hermana Mayor en verrasten de Hollandse schepen. De Nederlanders waren juist bezig met het lossen van veroverde Chinese jonken,.

De Amsterdam en De Valk werden aangevallen, geënterd en veroverd. Wittert zelf sneuvelde. De schipper van De Amsterdam Pieter Gerritz. en opperkoopman Pieter Herrtsingh werden gevangen genomen. De veroverde schepen met nog 120 gevangenen werden meegevoerd naar Manila. (Valentijn, 394, Fray Gregorio Lopez op cit. in Wittert Hoogland, 42)

De Arend
Iets verderop werd het jacht De Arend van afstand in brand geschoten. De brand bleek niet te blussen en toen het vuur de kruitkamer bereikte ontplofte het schip met daverend geweld.

Pauw en sloep ontsnappen
Het jacht De Pauw en de sloep van de Delft lagen aan de andere zijde van het eiland op wacht. Ziende wat er was gebeurd probeerden ze weg te komen nagezet door de Spaanse vloot. De twee klein Hollandse schepen waren te snel en wisten het VOC steunpunt in Patani (Siam) veilig te bereiken. Het was een grote overwinning voor de Spaanse vloot. De gehele VOC macht voor Manila was vernietigd.

* Het tijdstip en de reden waarom Wittert zijn basis verlegde is niet duidelijk. Het kan te maken hebben met zijn zwakker wordende positie omdat versterking uitbleef en naarmate de blokkade duurde zijn voorraden afnamen. En de Spaanse tegenstander werd steeds sterker.

Tonnage: 70 last

De bewapening zoals vermeld Resoluties van de XVII in augustus 1606

De jachten den Arent, Paeuw

Valck & griffoen[!] elck met

4 stucken van 9 ofte 10 # ysers
6 stucken van 6 # ysers
2 lichte stucken gotelingh van 1200 # a 4 # ysers om boven teleggen
6 steenstucken
20 musquetten
15 roer
36 hele spietsen
48 corte spietsen, & oock enige spiets ysers
4000 # bossecruyt
45 eeters

• getuigenis opvarenden De Pauw.
  NL-HaNA_1.04.02_1054_0277.
• Sloos, D.A. (1898).
  De Nederlanders in de Philippijnsche wateren vóór 1626.
• door M.E. van Opstall (1972).
  De reis van de vloot van Pieter Willemsz Verhoeff naar Azië, 1607-1612. Deel 2. , 1972. p. 300-441 + 6 losse kaarten.
  Linschoten reeks 74.
• Wittert Hoogeland (1938).
  Admiraal Francois Wittert.
• François Valentijn's.
  Oud en nieuw Oost-Indien, Volume 1.