De slag bij Texel was een zeeslag in het kader van de 9 jarige oorlog (1688-1697).

Hongersnood
In de winter van 1693/1694 heerste er door misoogsten en de oorlog hongersnood in Frankrijk. Wanhoop was groot en opstand dreigde overal. De staat had dientengevolge graan ingekocht in de Baltische regio. Dit graan moest veilig naar Franse haven worden gebracht. Het probleem was dat de Noordzee en de Franse havens geblokkeerd werden door Britse en Nederlandse oorlogsschepen.

Jean Bart
De voormalige Duinkerker kaperkapitein Jean Bart - in Franse dienst getreden- kreeg opdracht de graanschepen verzameld bij Flekkerøy (Noorwegen) op te halen. In januari 1694 vertrok hij met een eskader van 6 fregatten. Het lukte hem om 22 graanschepen binnen te brengen (maart 1694). Vreugde en opluchting waren groot in Frankrijk en Jean Bart in een klap een held.
Het grootste gedeelte van de graanvloot (ca. 120 schepen) waren achtergebleven. Bart zou in mei wederom uitlopen om deze alsnog op te halen. Hij kon de haven van Duinkerken echter pas in eind juni verlaten.

Intussen was de koopvaarders vloot al vertrokken onder escorte van een Deens en twee Zweedse oorlogsschepen uit Flekkero. 

Gevecht
Op 28 juni werd het konvooi ter hoogte van Texel door een Nederlands eskader aangehouden om doorzocht te worden op contrabande. De volgende ochtend kwam het eskader van kapitein Jean Bart ter plaatse. Bart aarzelde aanvankelijk zodat de Nederlandse schepen zich min of meer in linie konden scharen. Vervolgens vielen de Fransen aan.

Rijksmuseum (RP-P-OB-82.840)

Jean Bart besloot tot een frontale gerichte aanval met het doel te enteren. Om zo de overmacht op afstand aan vuurkracht van de Nederlandse schepen te neutraliseren. Het vlaggenschip Prins Friso, De Zeerijp en Stad en Lande vielen in handen van de Fransen. De overige Nederlandse kapiteins hielden zich daarop afzijdig en vluchten naar Texel..

Aftermath
Commandant Hidde de Vries was zwaar gewond in gevangenschap geraakt. De Schout by Nagt overleed kort hierna in Duinkerken. Volgens historicus De Jonge was dit de enige keer dat een Nederlands vlaggenschip werd overmeesterd/veroverd in de Nederlandse geschiedenis.

Jean Bart's overwinning was compleet. Hij begeleide vervolgens ondanks de blokkade de gehele graan vloot veilig Duinkerken binnen. Hij werd door Lodewijk de XIV in de adel stand verheven en benoemd tot admiraal.

Rijksmuseum (RP-P-OB-82.848)

Nederlands eskader

naar De Jonge III, 405

Frans eskader

Naar La Roncière, 194

Locatie
Het Nederlandse eskader had opdracht te kruisen op de 'Breeveertien' Dat was een grote vlakke onderzeese zandbank. Die overal ca. 14 vadem (25½ meter) diep was. De zandbank strekte zich uit tussen Texel en Goeree gelegen op 8 mijl uit de kust.¹ Op 27 juni stuitte Jan Bart ten westen van Texel op het konvooi.(Bart)

De Nieuwe Groote Lichtende Zee-Fakkel

• De Jonge, J.C.
  Geschiedenis van Het Nederlandsche Zeewezen, III, pp. 404-411.
• La Roncière, Charles de,
  Histoire de la marine française.
• Verslag brief Jean Bart, 3 juli 1694 NL vertaling.
• Oprechte Haerlemsche courant 08-07-1694.
  brief verslag kapitein Cornelis van der hoeve.