History
Het oorlogsjacht De Pauw vertrok op 21 december 1607 in de vloot van admiraal Pieter Verhoeven naar Azië en bleef daar dienst doen.¹
Wittert 1609-1610
De Pauw maakte deel uit van een eskader (Amsterdam, Valk, Arend , Pauw ) onder admiraal François Wittert die opdracht had te kruisen voor Manila en zo mogelijk steunpunten kon veroveren in de Filipijnen.
Slag Playa Honda 1610
Op 25 april 1610 verscheen de Spaanse vloot bij Wittert eiland. Het kwam tot een treffen. Na uren vechten werd De Amsterdam veroverd. Admiraal Wittert en het grootste deel van de bemanning was toen al gesneuveld. Daarna onderging het vice admiraal schip De Arend hetzelfde lot en werd veroverd. Het jacht De Valk werd van afstand in brand geschoten en zonk.
De Pauw wist te ontsnappen.(ooggetuigen verslag van de Pauw)
Na dit pak slaag durfde de VOC pas weer in 1614 een eskader naar de Filipijnen te sturen onder Laurens Reaal.
Rechts een Hollands oorlogsjacht. Detail van het schilderij: De overwinning op de Spanjaarden bij Gibraltar door een vloot onder bevel van admiraal Jacob van Heemskerck, 25 april 1607, (Door Adam Willaerts, 1617)
Pauw vergaan
Over het uiteindelijke lot van de Pauw schreef Reael op 25-7-1616 [NA 1.04.02 (VOC) 1060, fol. 1v]
dat het jacht na de verovering van Siauw van daar vertrokken was zonder dat bekend was waar heen, maar dat er geruchten waren dat de schipper, die toen “sieck ende halff ijl van hooft” was, later op Gilolo [Halmaheira] zou zijn begraven en een ander gerucht dat het jacht op de oostzijde van Lucon op de Filipijnen zou zijn gebleven.
Dit laatste gerucht wordt bevestigd door een notitie van de Engelse koopman Richard Cocks in zijn in Japan bijgehouden dagboek, op 1 augustus 1615 vermelt hij:
I forgot to note down how Jorge Durois wrote me how a greate Holland ship was cast away on the coast of Lucan in the Phillippinas, out of which the contrey people saved 5 greate peeces of ordinance, and that most parte of the men were cast away in the ship, and those which escaped per swyming were taken prisoners and sent to Manillia [Diary Cocks, Hackluyt I-66, p. 29]
Dat dit inderdaad De Pauw betrof en dat daarvan een aantal overlevenden gevangen werd genomen, blijkt uit een in 1617 opgestelde lijst van Nederlandse gevangenen in Manila, [NA 1.04.02 (VOC)1067, fol. 171 (scan 361)] waarin 13 namen worden vermeld van personen afkomstig van:
Vande Pauw anno 1614 bijt lant van manilin [manilia?] op 18 1/2 graet door quaet weeder verlooren. [NA 1.04.02, 1067 fol 171]
Description
Gebouwd: In Amsterdam in opdracht van de VOC. De bewapening van de vier te bouwen jachten was vastgelegd in de Resoluties van de XVII in augustus 1606:
De jachten den Arent, Paeuw, Valck & griffoen[!] elck met
4 stucken van 9 ofte 10 # ysers
6 stucken van 6 # ysers
2 lichte stucken gotelingh van 1200 # a 4 # ysers om boven te leggen
6 steenstucken
20 musquetten
15 roer
36 hele spietsen
48 corte spietsen, & oock enige spiets ysers
4000 # bossecruyt
45 eeters
References
- Sloos, D.A. (1896).
De Nederlandsche aanwezigheid in de Filippijnen, Bijlage I, Brief Laurens Reaal 25 juli 1615.
pp 106-107. - DAS 0128.1.
- https://www.nationaalarchief.nl.
1.04.02 VOC.
1067, fol 171. - Diary of Richard Cocks, cape-merchant in the English factory in Japan, 1615-1622.