Een VOC vloot van zes schepen, De Zon, De Maan, De Jager, De Meeuw, De Morgenster en De (Grote) Aeolus met in totaal 750 man aan boord, vertrok in augustus 1614 voor een reis naar Indië via het zuidelijkste punt van Zuid Amerika. Admiraal was Joris van Spilbergen die al in 1601 - 1604 naar Indië was gevaren.

Via Zuid Amerika naar Indië
Ondanks een wapenstilstand in Europa in de oorlog met Spanje (1609-1621) werd besloten Spaanse kolonies in Amerika aan te vallen. In april 1615 voer de vloot de straat van Magellaan door. Op 5 mei bereikten ze de Stille Oceaan en zette de vijf resterende schepen (De Meeuw was gedeserteerd) langs de kust van Chili naar het noorden.

Van Spilbergen in de straat Magellaan april 1615

Gevecht bij Lima
Ter hoogte van Lima Chili stuitten ze op een Spaanse vlooteskader o.l.v. admiraal Rodriguo Mendoza (16 juli). Deze was op de hoogte van de komst van de Hollanders. Hij ging ervan uit dat de schepen van Van Spilbergen door de lange reis in slechte conditie zouden zijn en een gemakkelijke prooi. Hij viel direct aan in vol vertrouwen dat hij zelfs met de vier schepen die hij op dat moment bij zich had de overwinning zou behalen. Zijn andere vier schepen waren in de buurt maar door de wind uit zicht gedreven. Dat viel tegen. De aanval stokte door het sterke en accuraat vuur van de Hollanders. Een galjoen zonk in deze confrontatie. Een tweede schip ging de volgende ochtend verloren. De resterende Spaanse schepen vluchten de haven baai van Lima binnen. Van Spilbergen stuurde twee schepen de baai van Callao binnen om de sterkte te bepalen. De tegenstand bleek te sterk om een aanval te wagen.

Er werd nog wel een Spaans schip veroverd daarna voer men verder naar het noorden. Op 8 augustus viel Van Spilbergen het stadje Payta (Peru) aan. De stad werd beschoten en geplunderd nadat de bevolking was gevlucht.

Mexico
Op 11 oktober ankerde de vloot voor Acapulco in Mexico. Daar werd Van Spilbergen tot zijn verbazing goed ontvangen. Dat was niet zo gek gezien het Bestand in Europa en de slechte communicatie tussen de Spaanse gebiedsdelen. Spaanse (krijgs)gevangenen werden uitgewisseld voor proviand. Op 18 oktober voer de VOC vloot weer uit. Buitengaats werd een Spaans schip veroverd en aan de vloot toegevoegd.

Naar Indië
Op 26 november besloot Van Spilbergen de grote Oceaan over te steken naar Indië Ternate in de Molukse archipel. Daar was toen nog het hoofdkwartier van de VOC. Van Spilberg kwam op 30 maart 1616 in Ternate aan.

Daar werd De Grote Aeolus , De Maan en De Zon toegevoegd aan een nieuwe gevormde oorlogsvloot onder bevel van Jan Dirksz. Lam. Doelwit was Manilla op de Filipijnen aan te vallen. Van Spilberg zelf maakte dat niet meer mee. Hij voer met de retourvloot terug naar Nederland.

Blokkade voor Manilla
De vloot bestond uit De (Nieuwe) Zon, De (nieuwe) Maan. De (Grote) Aeolus, De oude Maan, De oude Zon, Vlissingen. De Engel van Delft, Ter Veer, Hollandse Rode Leeuw, en de Walcheren.

De vloot kwam aan bij Manilla op 18 oktober 1616. Ze legden een blokkade en hoopten zo verwachtte jaarlijkse zilverschip uit Mexico te kunnen veroveren. Dat wachten strekte zich maanden uit. De Spaanse verdediging werd steeds sterker.

In het voorjaar van 1617 verplaatste Lam zijn vloot meer naar het noorden bij de Hermanas eilanden. Lam had gehoord dat er in ieder geval 1 zilverschip in een noordelijke haven zou liggen. En de eilanden lagen gunstiger om jonken verkeer vanuit Macau en China te onderscheppen.

De baai van Manilla

Zeeslag Playa-Honda. 15 de april 1617
Ter hoogte van de Isla Hermanas werd Lam, toen vergezeld door slechts drie schepen, ingehaald door de Spaanse vloot. Er werd geschoten maar de Spaanse bevelhebber voelde zich nog niet sterk genoeg en besloot op versterking te wachten. Lam probeerde naar het noorden weg te komen om zich te verenigen met de rest van vloot. Die op zoek naar de zilverschepen in uitgewaaierd waren over de westkust van Luzon.

De volgende dag, 14 april arriveerden de Spaanse versterking uit Manilla. De Spaans Almirante voer op Lam af. Enterde het schip en een felle strijd ontbrandde. Na drie uur kapte de Spaanse aanvaller de enterdreggen om los te komen. De beide schepen waren volkomen 'doornagelt’ zoals dat toen heette. De Nieuwe Zon én z'n Spaanse opponent zonken. Lam en de bemanning werden gered door de Oude Zon.

Aftermath
In dit gevecht verloor de Hollandse vloot drie schepen (De Grote Aeolus, Ter Veer en de Hollandse Nieuwe Zon). De rest van de schepen vluchten naar eigen inzicht. De Filipijnen bleven daardoor vast in Spaanse handen. De Oude- en Nieuwe Maan voeren naar Ternate en kwamen daar ongedeerd aan.

Type: schip
Gebouwd: Gekocht "vant lant", van de Staten-Generaal. 1614.
Eigenaar: VOC Zeeland
Laadvermogen:160 last (320 ton)

Complement: 144 soldiers

Kapitein: Kornelisz., Job
Armament: 47, 18 steenstukken

• DAS 0183.1.
  Huygens ING.
• Manilla zeegevecht slag 14-4-1617 (ES).
• Sloos,D.A. (1898).
  De Nederlanders in de Philippijnse wateren voor 1626.